Tarihi ve Kadim
“DEMOKRAT PARTİ”
TÜZÜK
(İkinci Büyük
Kongrede kabul edilmiştir)
Doğuş Matbaası – Ankara 1949
ÎSÎM VE MAKSAD
Madde:
1. Demokrat Parti, cemiyetler kanununa göre kurulmuş siyasî bir
cemiyettir. Merkezi Ankara’dadır.
Madde:
2. Partinin maksadı: Programında yazılı esasları gerçekleştirmek için
kanunun verdiği haklar ve tüzüğünün hükümleri dairesinde çalışmaktır.
ÜYELER
Madde:
3. Demokrat Partiye:
a. Millî
mücadeleye aykırı harekette bulunmamış;
b. Türk
Milletinin birlik ve istiklâlini parçalamayı hedef tutan veya demokratik
esaslara aykırı bulunan ideolojilere saplanmamış;
c. Ağır
hapis veya şeref ve haysiyet kırıcı bir suç yüzünden hapis cezasiyle mahkûm
olmamış, veya ağır hapisle mahkûm olup da memnu hakları iade edilmiş ve medeni
haklarını kullanmağa ehliyetli ve halkça kötü tanınmamış;
ç. Türk
kültürünü ve Partinin prensiplerini kabul etmiş;
d. Evvelce
Partiden çıkarılmamış;
e. Kanunen
siyasî derneklere girmek hakkını haiz yaşta bulunmuş; olan kadın ve erkek her
Türk girebilir. İstifa suretiyle Partiden ayrılmış olanların yeniden Partiye
kabulleri, intifalarının zaruri ve haklı bir mazerete dayanıp dayanmadığına
göre, ilce idare kurulunun mütalâası alınarak, İl İdare Kurullarının yazılı
müsaadesine bağlıdır.
Madde:
4. Üçüncü maddedeki vasıfları haiz olup da Partiye girmek isteyen her
vatandaş, iki partili tarafından ikametgâhının bulunduğu mahallin veya iş
yerinin veya nüfus kütüğünde kayıtlı olduğu yerin ocağına tanıtılır ve kendisi
de Parti programını ve tüzüğünü kabul ettiğine dair bir teahhütname verir. Ocak
idare kurulu tarafından yapılan tahkikat ü- zerine, kabulüne karar verildiği
takdirde, ilce İdare Kurulunun tasdikinden sonra üye kütüğüne kayıt edilir ve
kendisine Parti üyesi olduğuna dair bir vesika verilir. Kabule ait evrak ayrı
bir dosya halinde ilce idare Kurulunda muhafaza edilir.
Partiye girmek
isteği kabul olunmazsa istekli İl idare kuruluna itiraz edebilir. Verilecek
karar katidir. Partiye kabul edildikten sonra üçüncü maddedeki şartların mevcut
olmadığı anlaşılırsa, İl İdare Kurulu tarafından Haysiyet Divanına verilir.
Haysiyet Divanınca üyenin müdafaası alınır ve tahkikat neticesine göre kaydının
terkinine karar verilebilir. Şukadar ki, bu muamelenin yapılabilmesi için ü-
yenin kabulünden itibaren iki seneden fazla bir zaman geçmemiş olması lâzımdır.
Kanunî manîler bulunduğu takdirde iki sene kaydına bakılmaz. Bu karara karşı
Merkez Haysiyet divanına itiraz edilebilir.
Madde:
5. Kayıtlı oldukları ocak bölgesinden ayrılanlar, ilişiklerini keserek,
gidecekleri mahal ocağına müracaat için bir belge alırlar. Ocağın bağlı olduğu
ilce idare kurulundan da üyenin gideceği yerin ilce idare kuruluna ayrıca
bildirilir.
Madde:
6. Partiden istifa, üyenin kayıtlı olduğu ocağa verilir. Son ocak
kongresinden itibaren bir sene toplantılarda görülmeyerek adresi bilinmeyen ve
nerede bulunduğu belli olmayan üyeler, ocak kütüğüne işaret edilir. Bunlar
delege sayısının hesabında nazara alınmaz. Uç sene bu durumda kalanlar veya
başka bir siyasi partiye geçenler Partiden istifa etmiş sayılırlar.
Madde:
7. Naklen başka yere gidenler, partiden istifa edenler veya çıkarılanlarla
ölenler ocağın kütüğündeki kayıtlara işaret edilirler ve ocak mensupları
yekûnundan çıkarılırlar. Keyfiyet ayni zamanda ilçeye de bildirilir.
PARTİ TEŞKİLATI
Madde: 8. Parti
teşkilâtı şunlardır:
a. Büyük
kongre;
b. Merkez
Genel idare Kurulu;
c. Parti
Meclisi Grubu;
ç. Yüksek
Haysiyet Divanı;
d. Merkez
Haysiyet Divanı ve II haysiyet Divanları ;
e. Köy, Mahalle,
Bucak, ilce ve H Kongreleri;
f. Köy,
Mahalle, Bucak, ilce ve II idare kurulları.
Madde:
9. Parti teşkilâtı İdarî teşkilâta muvazi olarak kurulur. Ancak lüzum
görülen yerlerde Genel idare Kurulunun tensip ve tasdiki ile idari teşkilât
dışında itibarî ilce ve II idare kurulunun tensip ve tasdikiyle itibarî
bucaklar kurulabildiği gibi ayni şekle riayetle bu ilce ve bucaklar
lağvedilebilir.
Ocakların tesisi
ve görülecek lüzum üzerine lâğvedilmeleri veya birleştirilmeleri İlce idare
Kurulunun teklifi ile II idare Kurulu tarafından yapılır. Lâğvedilen ocakların
üyeleri başka bir ocağın kütüğüne geçirilir.
Madde:
10. Parti teşkilâtı olmayan yerlerde veya idare kurullarının topdan
çekilmeleri ve yedek de bulunmaması suretiyle inhilâl eden teşekküllerde, bir
üst kademe tarafından muvakkat idare kurulları kurulur. İnhilâl eden kuruldan
çekilmemiş olanlar muvakkat kurula dahil olurlar. Muvakkat idare kurulları,
idare kurulları hak ve vazifelerine sahiptirler.
Madde:
11. Yeni teşkilât ilk normal kongreyi beklerler. Diğer muvakkat idare
kurulları, idare kurulunu veya yedeklerini seçmek üzere ilgili kongreyi en geç
bir ay içinde fevkalâde toplantıya çağırırlar.
Mevsim veya
diğer şartlar müsait olmadığı veyahut normal kongrenin toplanmasına en fazla üç
ay bulunduğu takdirde, muvakkat idare kurulu, şartların imkân vermesine veya
normal kongreye kadar, üst kademe idare kurulunun karariyle vazifesine devam
eder.
BÜYÜK KONGRE
Madde:
12. Büyük Kongre iki yılda bir Genel İdare Kurulunun tespit edeceği yer ve
zamanda toplanır. Genel İdare Kurulu zaruri gördüğü hallerde bu müddeti altı
aya kadar uzatabilir. Toplantı zamanı en az iki ay evvel teşkilâta bildirilir.
Gerekli hallerde
Genel İdare Kurulu veya Parti Başkam tarafından veya 20 nci maddenin (h)
fıkrasında yazılı Heyetin üçte iki ekseriyetle vereceği karar üzerine Genel
İdare Kurulu tarafından Büyük Kongre Fevkalâde toplantıya çağrılabilir. Bu
hallerde ancak toplantıyı gerektiren meseleler konuşulur.
Madde:
13. Büyük Kongre Parti Başkanı ve Genel idare Kurulu ile Parti Meclis
Grubu idare heyeti, II Kongrelerinden seçilecek üçer ve üye sayısı beş bini
geçen illerden her fazla beş bin üye ve 2500 ü geçen her fazlası için ayrıca
gene kongrelerce seçilecek birer üyeden veya yedeklerinden teşekkül eder.
Delege seçileceklerin en az bir seneden beri Partiye kayıtlı olmaları şarttır.
Madde: 14. Büyük
Kongre, mürettep üyesinin mutlak çoğunluğu ile Parti Başkanı tarafından açılır.
Çoğunluk yoksa ertesi günü yapılacak toplantıda hazır bulunan üyeler ile
açılır.
Madde:
15. Büyük Kongre gündemindeki meseleleri konuşmağa başlamadan önce işâri
oy ile bir başkan ve iki ikinci başkan ve lüzumu kadar kâtip seçer.
Madde:
16. Büyük Kongrenin gündemi Genel idare Kurulu tarafından tesbit olunur.
Kongre, gündemine ve çalışma usullerine hâkimdir. Fevkalâde Kongre gündemi,
dâvet eden Parti Başkanı veya Genel idare Kurulu tarafından tespit olunur.
Madde:
17. Büyük Kongre Partinin en yüksek organıdır. Partiyi ilgilendiren bütün
meseleleri inceleyebilir. Parti Genel idare Kurulunun hesaplarına bakar. Genel
idare Kurulu bütçesini tetkik ve kabul eder. Parti Başkanı ile 14 kişilik Genel
idare Kurulu ve on bir kişilik Yüksek Haysiyet divaniyle yedi kişilik Merkez
Haysiyet Divanı üyelerini seçer. Büyük Kongrede Başkan ve diğer kurulların
seçimleri gizli oy ile yapılır. Kura ile taayyün edecek ilden başlamak üzere,
delegeler davet sırasiyle ve kendi elleriyle reylerini verirler. Oyların
tasnifi için her ilden birer delege seçilmek suretiyle ayrı bir komisyon teşkil
olunur. Bu komisyon kendi arasından bir başkan ve lüzumu kadar kâtip seçer.
Tasnif neticesinde en fazla rey alanlar aslî üye ve rey sırasile bir o kadar
üye de yedek sayılır. Genel idare Kurulu ve Haysiyet Divanı üyeliklerinde vaki
olacak boşluk yedeklerden tamamlanır. Parti program ve tüzüğüne ait teklifler
Genel İdare Kurulu veya en az mevcut üyenin yirmide biri tarafından yapılır ve
kongre üyelerinin üçte ikisinin oyu ile kabul edilir.
PARTİ BAŞKANI
Madde:
18. Parti Başkam Partiyi temsil eder. Genel idare Kurulunun tabiî
başkanıdır. Parti namına söz söylemek yetkisi Başkana aittir. Gerekirse
kendisini ilgilendiren işler için Genel İdare Kurulu üyelerinden birisini
tevkil eder. Parti Başkanı Cumhurbaşkanlığına seçilirse, Parti Başkanlığından
çekilmiş sayılır.
Başkanlık
inhilâl ettiği takdirde, Genel idare Kurulu, normal Büyük Kongreye kadar
üyelerinden birine gizli oyla başkanlık görevini tevdi eder.
GENEL İDARE
KURULU
Madde:
19. Genel idare Kurulu kendi üyeleri arasından bir kâtip ve bir muhasip
seçer.
Madde: 20. Genel
İdare Kurulu Büyük Kongreden sonra Partinin en yüksek organı olup vazifeleri
şunlardır:
a. Parti program
ve tüzüğü hükümlerine, kongre kararlarına göre Partinin bütün teşkilâtını idare
etmek;
b. Lüzumlu
görülen yerlerde teşkilât yapmak;
c. II
kongrelerince idare kurullarına seçilen ü- yelerin seçimlerini tetkik etmek,
gereken kararları vermek;
ç. Teşkilâtı
lüzum göreceği her yönden teftiş ettirmek ve teftiş neticesine göre lüzumunda
veya 24 üncü maddede yazılı hallerde alâkalıların hepsini veya bir kısmını
işten el çektirmek, inzibatî karar ittihazını icap ettiren meseleleri, lüzum
görürse Merkez Haysiyet Divanına havale etmek ;
d. Her
intihap dairesinde, ilçeler ocak ve bucak idare heyetler ile istişare yaptıktan
sonra ocak ve bucak başkanlarının da iştirâkile, II ve ilce idare kurullarının
toplanarak o il milletvekilliği adaylarının beşte dördünü, kesirler İller
lehine hazfedilerek gizli oyla seçtikden ve bu seçim neticesini gösteren
mazbatalar kendisine gelince buradaki isimlere kendi seçeceği beşte bir
miktarındaki adayları da ilâve ettikden sonra hepsini Parti namına
milletvekilliğine aday göstermek; Partiye kaydı tarihinden itibaren altı ay
geçmedikçe hiç bir partili parti namına milletvekilliğine aday gösterilemez.
Memurlar bu hükümden müstesnadır. ilândan evvel İl idare Kurulları, adayların
her biri hakkında Genel İdare Kurulunu tenvir edecek malûmatı vereceklerdir.
e. Parti
program ve tüzüğünün tatbiki, mesai şeklinin tanzimi, ihtisas komisyonları ve
bürolar teşkili ile sair lüzumlu gördüğü hususlar hakkında talimatnameler
yapmak;
f. Parti
prensiplerini yaymak için bütün neşir ve telkin vasıtalarından faydalanmağa
çalışmak;
g. İl
bütçelerini tetkik ve kabul etmek ve lüzumu halinde bütçeye tahsisat ilâvesine
ve muayyen mevzulara sarf edilmek üzere istikraz akdine karar vermek;
h. Partinin
umumî faaliyet ve siyaseti hakkında teşkilâti tenvir etmek, Genel idare
Kurulunun mahalli vaziyetler hakkında tenevvür etmesini sağlamak ve icabında
Genel idare Kurulunun isteyeceği hususlar hakkında fikir ve mütalâalarım almak
üzere, bütün il idare kurulları başkan veya vekilleriyle il idare kurulları
tarafından seçilecek ikişer' üyeden teşekkül eden bir heyeti, senede en az iki
defa tayin edeceği mahalle davet etmektir.
HAYSİYET
DİVANLARI
Madde:
21. Aşağıdaki maddelerde yazılı hareketlerde bulunan parti mensupları
hakkında tahkikat yapmak ve inzibati karar vermek vazifesiyle illerde ve
merkezde Haysiyet Divanları kurulur.
Madde: 22.
II Haysiyet Divanı II Kongrelerince seçilen beş ve Merkez Haysiyet Divanı,
Büyük Kongrece seçilen yedi ve Yüksek Haysiyet Divanı da yine Büyük Kongrece
seçilen on bir üyeden ibarettir. İnhilâl vukuunda seçimde sırasıyla daha az oy
alanlardan Divan tamamlanır. Haysiyet divanlarına seçilecek asil ve
yedeklerinin en az iki seneden beri Partiye kayıtlı olmaları lâzımdır,
Her divan kendi
üyelerinden bir başkan seçer. Parti içinde faal hiçbir vazife divan üye ve
başkanlığı ile birleşemez. Parti Meclis Grubundaki faal vazifeler bundan
müstesnadır. Divanların müzakere nisabı mürettep adetlerinin mutlak
ekseriyetidir. Divanların müddeti illerde bir, merkezde iki yıldır.
Madde: 23. İnzibat
hükümleri şunlardır:
a. Yazılı
olarak dikkati çekme,
b. Bir
kongre devresince idare kurulları üyeliğine, delegeliğe ve partinin sair faal
vazifelerine seçilmemek veya seçilmiş ise uzaklaştırılmak suretiyle muvakkat
çıkarma; (Haysiyet Divanı bu müddetin başlangıcını tayin eder);
c. Partiden
çıkarma.
Madde:
24. inzibatî hükümlerin tatbikini gerektiren haller şunlardır:
a. Parti
programına, tüzük ve tefsirleriyle talimatname hükümlerine, ve bunlardaki
esaslara uygun olarak Parti Genel Kurulu veya diğer Parti idare kurulları
tarafından verilen kararlara aykırı hareketlerde bulunmak;
b. Yukarıki
fıkrada yazılı esaslara uymayan neşriyat yapmak, veya bu yoldaki neşriyatı
tahrik etmek;
c. Her
türlü seçimlerde parti kararı olmadan müstakilen adaylığını koymak, diğer
partiler veya bağımsızlara rey vermek veya onların lehine propaganda yapmak
veya parti namına tesbit ve ilân edilen adaylar aleyhinde açık veya gizli
olarak çalışmak; onların isimlerini oy pusulasından çıkarmak veya onların
yerine başka isimler yazmak ;
Bu cihetler
neşir suretiyle yapılmış ise inzibatî hüküm, çıkarmadır.
ç. Partiyi
şahsî menfaatlarına alet etmek ve bu maksatla parti nüfuzunu istismara tevessül
etmek, parti içindeki tesanüdü ve teşkilât kademelerinin ahenk ve
faaliyetlerini bozacak hareketlerde bulunmak; parti içinde şahsiyat ile
uğraşmağı adet edinmek;
d. Umumiyetle
siyasî hayatta Parti bakımından nezahet ve sevgiyi, tesanüt ve itimadı bozacak
veya Partinin birliğini tehdit edecek fesatkârane hareketlerde bulunmak;
Yukarıki fıkralarda yazılı hususlardan dolayı bu hareketlere ittilâdan itibaren
bir sene ve her halde hâdiseden itibaren üç sene geçtikten sonra tâlûbat
yapılamaz.
Madde:
25. Bir partili hakkında disiplin takibatı açmak selâhiyeti, sevk
edilmesini icap eden Haysiyet Divanına göre İl İdare Kurullariyle Genel idare
Kuruluna aittir. Takibata karar verilmeden evvel bu kurullar tahkikata lüzum
görürlerse, gerek kendi üyelerini gerek alt kademedeki diğer bir kurulu veya
üyesini bu hususta görevlendirebilirler. Aleyhine müracaat edilen partiliyle
bunu ihbar veya bundan şikâyet edenler, mensup oldukları kurullarda bu işin
müzakeresine iştirak edemezler. Bunların iştirak etmemesi müzakere nisabının
tahassülüne mani bulunduğu takdirde eksikler yedeklerden ikmal edilir. Yine mümkün
olmazsa en yakın İl idare kuruluna tevdi olunur.
Madde:
26. Muhtelif kademelerdeki idare kurulları münhasıran kendi faaliyet ve
iştigal mevzularına dahil olan ve başka kurullarda veya illerde vazifeli
partililerin faaliyetlerine teali ûk etmeyen hususlarda, gerek doğrudan
doğruya, gerek mensuplarının şikâyeti üzerine, disiplin takibatı yapılmasını
istedikleri takdirde, şevki icabeden Haysiyet Divanına göre. 11- Idare Kuruluna
veya Genel İdare kuruluna müracaat ederler. Bu müracaatlar kademelere riayet ve
delilleri şikâyete bağlanmak suretiyle yapılır. Her kademe kurulu bu husustaki
mütalâasını, isterse, bu evraka ilâve edebilir.
Madde:
27. Birinci derecede tetkikatta bulunan Haysiyet Divanları, aleyhine
disiplin takibatı istenen kimsenin müdafaasını aldıktan sonra, işi müzakere
eder ve karara bağlarlar. Lüzum gördükleri takdirde alâkadarları da çağırır ve
dinlerler Haysiyet Divanı kararları alâkalıya ve takibata karar veren kurula
yazı ile tebliğ olunur. İnzibat kararlan gerekirse, fiilin derecesine göre doğrudan
doğruya çıkarma kararı da olabilir.
Madde: 28.
Merkez Haysiyet Divanı İl haysiyet divanlarınca verilen ve itiraz yolu ile
gelen inzibat kararlarını tasdik, tâdil veya kaldırma suretiyle katî olarak
neticelendirir. Kararların aleyhte tâdili için ilgilinin sözü veya yazılı
müdafaası alınmak şarttır. Merkez Haysiyet Divanı tetkikatını evrak üzerinde
yapar. Ancak lüzum gördüğü hallerde ilgiliyi de dinleyebilir, ve mahallinde de
tahkikat yaptırabilir.
Madde:
29. İl İdare kurulları ile il haysiyet divanları üyeleri hakkında birinci
derecede karar vermeğe Merkez Haysiyet Divanı selâhiyetlidir. Bu kararlara
karşı Yüksek Haysiyet Divanına itiraz olunabilir. Şu kadar ki itiraz kararın
infazını durduramaz.
Madde:
30. Merkez Haysiyet Divanı, İller Haysiyet Divanlarının inhilâl etmesi
veya mahallince esbabı mucibeye dayanılarak lüzum gösterilmesi hallerinde
disiplin takibatının diğer bir il haysiyet divanına nakline Genel İdare
Kurulunun talebi ile karar verir.
Madde:
31. Yüksek Haysiyet Divanı:
a. Merkez Haysiyet
Divanı tarafından birinci derecede verilen kararları, itiraz üzerine tedkik ve
katı karara bağlar.
b. Genel
İdare Kurulu ve Yüksek ve Merkez Haysiyet Divanları üyeleri hakkında, Büyük
Kongrede itiraz edilebilmek üzere, birinci derecede inzibat hükümleri verir.
c. Genel İdare
Kurulunun talebi ile Tüzüğü tefsir eder.
Madde:
32. Yüksek Haysiyet Divanının birinci derecedeki kararlarına karşı itiraz
vukuunda:
Büyük Kongre bu
itirazları, her ilden bir delegeyi ihtiva eden bir komisyona havale eder. Komisyonun
tanzim edeceği rapor umumî heyette okunarak müzakere edilmeksizin kabul veya
red şeklinde reye konulur.
Parti Meclis
grubuna dahil üyelerin gruba taallûk etmeyen fiil ve hareketlerinden dolayı
karar vermek selâhiyeti Merkez Haysiyet Divanı ile grup Haysiyet Divanından
mürekkep müşterek divana aittir. Bu divan kendi içinden bir başkan seçer. Bu
divanın kararları katidir.
Madde:
33. Haysiyet Divanlarınca birinci derecede verilecek kararlara karşı
tebliğ tarihinden itibaren 15 gün zarfında gerek hakkında hüküm verilen
ilgililer ve gerek takibata karar veren il veya genel idare kurulu tarafından
itiraz edilebilir. İl haysiyet divanı kararlarına karşı olan itirazlar
ilgililer tarafından Merkez Haysiyet Divanına gönderilmek üzere il idare
kuruluna verilir. İl Kurulu kendi cevabiyle birlikte bunu merkez haysiyet
divanına gönderir. İtiraz eden il idare kurulu ise bunun bir suretini ilgiliye
tebliğ ederek on gün zarfında cevap vermesini bildirir. Cevap verilmemiş ise
keyfiyet işaret edilerek evrak Merkez Haysiyet Divanına gönderilir.
İl haysiyet
divanından verilen çıkarma kararları aleyhine itiraz olmasa dahi, bunların
infazı Merkez Haysiyet Divanının tasdikine bağlıdır. Şu kadar ki il haysiyet
divanının çıkarma karan ile beraber bu karara maruz olan kimse partiden bütün
fiili vazifelerinden çektirilebilir.
Çıkarma
kararının infazı partinin kütüğünden kaydının silinmesi demektir. Kesinleşen
çıkarma kararları bütün teşkilâta bildirilir.
Madde:
34. Haysiyet Divanlarının itiraz üzerine verecekleri kararlar katidir.
Ancak Yüksek Haysiyet Divanının ve merkez haysiyet divanının tasdiki- le
katileşen çıkarma kararlarının, bir defaya mahsus olmak üzere, bir kere daha
tetkik edilmesini, Genel îdare Kurulu, ayni haysiyet divanından talep edebilir.
İL, İLCE, BUCAK
VE OCAK KONGRELERİ
Madde:
35. Kongreler yılda, bir toplanır.
Madde:
36. Kongrelerin normal toplanma zamanı ağustos iptidasından başlar, ocak
ayının sonuna kadar devam eder. Ocak kongresinin fevkalâde toplantısı ocakda
kayıtlı üyelerin üçte birinin teklifi üzerine veya resen bucak idare kurulunun
göstercecği lüzuma göre ilce idare kurulunun karariyle yapılır. Bucak
kongresinin fevkalâde toplantısı, bucağa bağlı ocak idare kurullarından
yarısının teklifi üzerine veya resen ilce kurulunun göstereceği lüzuma göre il
idare kurulu karariyle yapılır.
İlce kongresinin
fevkalâde toplantısı ilçeye bağlı bucak idare kurullarının çoğunluğunun teklifi
üzerine veya resen İl îdare Kurulunun göreceği lüzuma göre ve her iki halde
Genel îdare Kurulu karariyle yapılır. İl kongresinin fevkalâde toplantısı ile
bağlı ilce idare kurullarının çoğunluğunun teklifi veya resen Genel İdare
Kurulu kararı ile yapılır. Fevkalâde toplantılarda ancak toplantıyı gerektiren
meseleler konuşulur.
Madde:
37. Ocak kongre toplantılarına, o yerin parti ocağına kayıtlı her üye
mazereti olmadıkça gelmeğe mecburdur.
Madde:
38. Bucak kongresine, köy - mahalle ocağına kayıtlı bulunan üyenin elliye
kadar olan kısmı için üç, bundan yukarı sayıda üyenin beher elli fazlası için
birer; ilce kongresine, bucak çevresindeki ocaklarda kayıtlı bulunan üyenin
beşyüze kadar olan kısmı için üç ve bundan yukarı sayıda üyenin beher iki yüz
ve fazlası için birer; Î1 kongresine ilçelerde kayıtlı bulunan üyenin bine
kadar olan kısmı için üç ve bundan yukarı sayıda üyenin beher bin ve fazlası
için birer delege seçilir. Üst kademeler idare kurulları üyeleri oya katılmamak
şartiyle kongrenin tabii azalandır.
Madde:
39. Doğrudan doğruya ilçeye bağlı müstakil ocaklar, ilce kongresine
bucaklardan seçilen delege nisbetinde ve doğrudan doğruya ile bağlı müstakil
bucaklar da il kongresine ilçelerden seçilen delege nisbetinde, delege
seçerler.
Madde:
40. Kongreler en az on beş gün evvel ilân edilmek ve kongreye iştirak
edecek üyelerin her birine davetiye gönderilmek veya bir cetvele imzası alınmak
suretiyle kendi idare kurulu tarafından davet edilir. Davetiye veya cetvelde
kongrenin günü, saati ve mahalli yazılmak şarttır. Ayrıca Kongrede bulunan
üyelerin adı ve soyadını ihtiva eden bir liste yapılarak altı başkan ve
kâtipler tarafından imza edilir. Gerek davetiye makbuzları veya imzalı cetvel,
gerek liste, kongre zabıt ve evrakına bağlı olarak muhafaza edilir.
Madde:
41. Kongreler, kendi idare kurullarının başkanları veya idare kurulunun
çekilmesi takdirinde üst kademe idare kurulunca memur edilecek bir üye
tarafından, yoklama yapıldıktan sonra, üyelerin en az üçte biri ile açılır.
Üçte bir nisbetinde üye bulunmazsa toplantı ertesi güne bırakılır ve mevcut üye
ile açılır. Bundan sonra bir başkan, bir ikinci başkan ve lüzumu kadar kâtip
seçilir
Alt kademe
kongresinin yolsuzluğuna veya seçilen delegelerin fazla olduğuna veya
şahıslarına dair itirazların kongreden en az üç gün evvel kongre kademesi idare
kuruluna verilmiş olması lâzımdır. Aksi halde kongrede vaki olacak itirazlar
tetkik edilemez. İdare kurulu bu itirazı ve buna ait tahkikat ve delilleri bir
dosya halinde kongreye tevdi eder. Ancak vaki olacak itirazlar ocak kongresinde
ise kongreye iştirâk eden üye sayısının beşte biri; Bucak, ve İlce ve İl
kongresinde ise iştirak edecek delegelerin beşte biri tarafından yapılmış
olması lâzımdır. Kongre bunu kendi üyeleri arasında kura ile seçilen beş
kişilik bir komisyona havale eder. Komisyon derhal toplanarak işi tetkik
ettikten sonra raporunu verir. Bu işin müzakeresinde yalnız itiraz eden ile
aleyhine itiraz olunan taraftan birine ve komisyon sözcüsüne söz verilir.
Başkasına söz verilmez. Raporun kabul veya reddi açık veya gizli oya konulur.
Oy neticesi katidir.
Fazla delege
seçildiği hakkındaki itiraz kabul edilirse fazla olan miktarda delege kura ile
ayrılarak o delegelerin bu sıfatları kalkar.
Eğer itiraz
toplu delegeler hakkında vaki ise bu delegelerin mensup olduğu Parti teşkilâtı
alfabe sırasına göre ele alınır ve delegeler teker teker reye konulur. Hakkında
reye müracaat edilen delege reye iştirâk edemez.
İl kongreleri
hakkındaki şikâyetlerin tedkiki Genel İdare Kuruluna aittir. Genel İdare
Kurulunun kararı katidir.
Madde:
42. Kongrede aşağıdaki esaslara riayet olunur:
a. Söz
hakkı yalınız üyelerindir. Dinleyiciler müzakereye iştirak edemez ve söz
alamaz.
b. Kongrelerde
seçimler gizli oyla yapılır.
c. Seçimlerde
her kongre üyesi aday gösterebilir.
ç.Gösterilen
adaylar kongre salonunda uygun bir yere herkesin göreceği şekilde yazılır.
d. Eğer
kongre mevcudunun üçte ikisi isterse idare kurulları seçimlerinden maada
seçimler açık oyla da yapılır.
e. Açık
oyla yapılacak seçimlerde teklif edilen adlar birer birer oya konulur.
Madde:
43. Kongre başkanlığını ifa etmekte olan başkan veya ikinci başkan
kongrenin inzibatını temin, zabıtların tutulmasının mürakabe etmekle
mükelleftirler.
Kongrenin
intizamını, söz hakkını ihlâl edenleri, tahrikat yapanları, sadat dışında
konuşanları menetmek, icabında bunları kongre haricine çıkarmak, onun
selâhiyeti dahilindedir. Bu hususda alacağı kararlar katidir.
Madde:
44. Her kongrenin gündemi kendi kademesi idare kurulları tarafından tesbit
olunur. Normal kongrelerde bu gündem kongre karariyle tadil edilebilir.
Kongreler
işlerini kolaylaştırmak için lüzum gördükleri miktarda komisyon seçerler.
Madde:
45. İlk önce idare kurulunun yıllık raporu okunur. Rapor ve idare
kurulunun hesap vaziyeti hakkında müzakere ve karar verilmeden seçim yapılamaz.
Aksi halde muamele yapılmamış sayılır.
Madde:
46. Kongreler kendi kademelerindeki bütün parti işlerinin yapılmasını
incelemek ve bu hususlarda karara varmak ve partiyi alâkadar eden bütün
hususlar hakkında konuşmalar yapmak selâhiyetini haizdirler.
Bu maksatla:
a. Kend
kademeleri îdare Kurullarının mahalli hareket ve faaliyetlerini inceler. Gerek
bunlar hakkında ve gerek gelecek çalışma devresi için yeni idare kurullarınca
yapılması lâzım gelen hususlar hakkında lüzum gördüğü kararlan verir. İdare
kurullarının hesaplarını tetkik ile kabul veya reddeder. Gelecek devreye ait
olarak idare kurullarınca hazırlanan bütçeleri aynen veya tadilen kabul eder.
b. Delegeler
tarafından Partiyi alâkadar eden bütün mevzulara dair yapılacak teklifleri
müzakere etmeği kabul veya reddeder.
c. Ocak
kongreleri beş, bucak ve ilce kongreleri yedi ve il kongreleri dokuz kişilik
idare kurulları seçerler; rey sırasında daha sonra gelenler yedek itibar
olunur. Yine 13. ve 38. madde mücibince üst kongreye gidecek delegeleri
seçerler. Seçimlerde reyler müsavi çıytığı takdirde aralarında kur’a çekilir.
İdare kurulu üyelerinin ve delegelerin seçiminde oyların sayılması kongrede
kura ile tayin edilen beş kişilik bir komisyon tarafından alenen yapılır.
Bunların hepsinin imzasiyle yapılacak iki nüsha mazbatadan biri kongre zaptına
bağlanır öteki kongre başkanının imzasını havi bir tezkere ile birlikte derhal
üst kademe idare kuruluna gönderilir.
Madde:
47. İdare kurullarında bulunanlar veya bunlardan her hangi bir sebeple
kuruldan çekilmiş olanlar kendi kongrelerine delege olarak seçilemezler. Ancak
şahıslarına taallûk eden hususlarda söz alabilirler. İdare kurulu üyeleri kendi
kongrelerinde, oya katılmamak şartiyle, kongre sonuna kadar müzakereye iştirâk
ve söz söylemek hakkını haizdirler.
Madde:
48. Kongreye müteallik zabıtlar, kongre başkan ikinci başkan ve kâtipleri
tarafından imzalanır. Bütün zabıt, evrak, mazbata ve raporlar iki nüsha olarak
tanzim ve biri kendi idare kurulura diğeri üst kademe idare kuruluna en kısa
bir zamanda gönderilir.
İDARE KURULLARI
HAKKINDA MÜŞTEREK HÜKÜMLER
Madde:
49. İdare kurulları kendi kademeleri kongreleri tarafından gizli oyla
seçilir. En az altı aydanberi Partiye kayıtlı olmayanlar, veya haklarında
muvakkat çıkarma kararı olup da henüz müddeti doldurmayanlar, idare kurullarına
seçilemezler. Baba, ana ile çocuklar ve kardeşler ve karı koca ayni idare
kurulunda bulunamazlar. İdare kurulu üye ve başkanlığı hangi kademede olursa
olsun, başka bir idare kurulu üye ve başkanlığı ile birleşemez.
Madde:
50. İdare kurulları ilk toplantılarda gizli oyla kendi aralarında bir
başkan, bir ikinci başkan, bir muhasip ve bir kâtip seçerler ve eski idare
kurulundan işi devir alırlar.
Başkan: İdare
kurulunu temsil eder. Bu sıfatla parti teşkilât kademeleri ve mahallindeki
Hükümet ve sair müesseseler mümessiller ile temas eder; yazılan kâğıtları,
hesap işlerinde muhasebeci üye ile, kademeler arasındaki yazışmalarda kâtip üye
ile birlikte imza eder.
İkinci
başkan: Başkanın yardımcısıdır. Kendisine vereceği işlere bakar. Başkan
bulunmadığı zaman onun görevini yapar ve onun yerine kâğıtları imzalar.
Muhasip
üye: Kurulun hesap işlerine bakar; kanun, tüzük ve talimat mucibince lâzım
gelen muhasebe defterlerini tutar; sarfiyatın kurul kararına uygun olmasından
başkanla birlikte sorumludur. Aidatı muntazam tahsil etmek, başka varidat
bulmak imkânlarını kurula teklif ve kademenin malî vaziyeti hakkında kurulu
tenvir eder.
Kâtip: Kanun,
tüzük ve talimat dairesinde lâzım gelen defterlerle ocaklarda üye kütüğünü,
öteki kademelerde idare kurulu zabıtlarını tutar, kararlarım yazar ve imza
ettirir, dosyalan başkanla birlikte muhafaza eder.
Vazifedarlar, kurulun
para, eşya, defter, dosya ve evrakının korunmasından, Genel idare Kurulunca
yapılacak talimatnamede yazılı görevlerinin tamam olarak yapılmasından birinci
derecede sorumludurlar.
Madde:
51. İdare kurulları çoğunlukla ve en az haftada bir toplanırlar. Aksine
karar verilmedikçe müzakerelerinde kurul üyelerinden başkası bulunmaz.
Kararlarım konuşma nisabının çoğunluğu ile verirler. Mazereti olmadığı halde
üst üste belirli üç toplantıya gelmeyen üye istifa etmiş sayılır. Ancak; bu
hükmün tatbik edilebilmesi için, idare kurulları mutat toplanma günlerinin saat
ve mahallini karar defterinde bütün üyelerin imzasiyle tesbit etmeleri, mutat
dışındaki içtimalara davetin de tarih, saat ve mahalli yazılarak imza
ettirilmesi, ve toplantıda bulunanların isimleri her zabıtda yazılı olması
şarttır, istifa etmiş sayılan üye üst kademe idare kuruluna şikâyet- de
bulunabilir. Bu kurulun vereceği karar katidir.
Madde:
52. İdare kurullarının müddetler: müteakip kongrelerine kadar devam eder.
Bu müddet içinde vefat, istifa veya sair bir sebeple kuruldan ayrılanlann
yerine en fazla oy alan yedek üye getirilir.
İDARE
KURULLARININ VAZİFELERİ
Madde:
53. İdare kurullarının umumî vazifeleri şunlardır:
a. Parti
prensiplerini her fırsattan faydalanarak yaymak, halkın partiye karşı sevgisini
arttırmak,
b. Tüzük
hükümlerini, Talimatname icaplarını, Genel idare Kurulu kararlarını, üst
kademenin vereceği talimatı, kendi kademesi kongresinin kararlarını yerine
getirmek; kendine bağlı teşkilâtı idare ve mürakabe etmek, kademelerin
faaliyetini tanzim etmek;
c. Memleket
işlerine alâkadar olmak, seçimlerde parti namına aday gösterilecekler hakkında
fikir ve mütalâalarını üst kademe idare kuruluna bildirmek; parti adaylarım
kazandırmak için faaliyette bulunmak ;
ç. Kendi
kongrelerinde görüşülecek işleri hazırlamak; senelik hesap raporu ile gelecek
yıl bütçesini yaparak kongreye sunmak;
d. Partililer
arasındaki geçimsizliği önlemek ve icabında ara bulmak,
e. Partiyi
kuvvetlendirmek ve genişletmek, ve bu hususda gerekli gördüğü düşünceleri bir
üst kademeye bildirmek; parti gelirlerinin en elverişli şekilde toplanması ve
yeni gelir kaynakları bulunması için tedbirler almak;
f. Kendi
görevine ait işler hakkında partililerin yardımından faydalanmak, komisyonlar
kurmak ve fikir ve mütalâalarını almak üzere karma toplantılar yapmak;
g. Parti
teşkilâtı arasında iş ve vazife bakımından vaki faaliyetlerde, acele bir lüzum
olmadıkça, bir üst kademeden yukarı kademe ile yazışmaya girmiyerek mertebe
silsilesine riayet suretiyle alt ve üst kademe ile nezahat ve sevgi dairesinde
sözlü ve yazılı münasebette bulunmak ve samimi tesanüdü devam ettirmek; (Acele
hallerde daha üst kademeye yazılanın bir sureti ayni zamanda kendi kademesine
de bildirilecektir) .
h. Kendi
çevrelerinde partinin durumu ve üye mikdarı hakkında, her altı ayda bir, üst
kademeye rapor vermek ve alt kademeden bu raporları istemek ve takip etmektir.
Madde: 54. II
İdare kurulları kendi çevreleri irindeki bütün siyasi faaliyetlerle yakından
ilgilenerek, İlin İçtimaî İktisadî, sıhhî ve bayındırlık işleri hakkında il
genel meclisleri ve belediye meclisleri içindeki parti mensuplarını tenvir ve
bunların faaliye! istikametlerini tâyin etmek; bunları, talimat dairesinde,
grup halinde teşkilâtlandırmak, seçimlerde yapılması lüzumlu işleri mahallin
icaplarına göre tâyin, tanzim ve idare etmek ile görevlidirler.
Madde:
55. İdare kurulları ve başkanları:
a. Genel
İdare kurulunun muvafakatim almadan, kendi çevrelerini aşan parti umumî
siyaseti hakkında beyanatta bulunamazlar. Kendi kademelerine tekabül eden resmî
makamlardan yukarı makamlarla muhabere edemezler. Lüzum görecekleri ahvalde,
bir üst kademe idare kuruluna bildirilerek onun vasıtasiyle takipde bulunurlar.
b. Bağlı
bulundukları üst kademe ile irtibatlarını kesmeğe karar veremezler. Dinletemedikleri
şikâyet ve talepleri varsa o kademeye de malûmat vermek şartiyle bir üst
kademeye bildirirler.
Madde:
56. İl genel meclisi üyeliklerine seçilecek Parti adayları, ilce idare
kurullariyle hasıl olacak mutabakattan sonra il idare kurullarınca, belediye
seçimlerinde de belediye hududu dahilindeki bütün idare kurullarının bir yere
toplanarak ekseriyetle verecekleri karar üzerine en yüksek idare kurulu
başkanlığınca ilân olunur. Partiye kaydı tarihinden itibaren altı ay geçmedikçe
hiçbir partili parti namına bu hizmetlere aday gösterilemez.
Madde:
57. İdare kurulları için lüzumuna göre alınacak memur, kâtip ve
hademelerin o işe alınması, işden çıkarılması, tahsisatının tâyini ve
arttırılması kurul kararı ile yapılır.
Madde:
58. Her idare kurulu kendisine bağlı her mertebeden idare kurullarının
defterleri, hesapları, iç ve dış her nevi parti faaliyetleri hakkında gerek
kendi, gerek görevlendireceği partililer vasıtasiyle teftiş ve murakabe
salâhiyetini haizdir. Teftiş neticesinde kanun, tüzük ve talimat hükümlerine
göre defter zabıt ve saire bulunmadığı görülürse bunların temini için lâzım
gelen tedbirleri aldırır. Teftiş edilen kurulun muamelelerinde yolsuzluk veya
durumunda Parti menfaatlarına aykırılık görülür ve tahkikatın selâmeti
icabettirirse kurulun kısmen veya tamamen i§ten el çektirilmesine, ilçeden
küçük teşekküller' için p idare Kurulunca, ilce ve iller için Genel idare
Kurulunca karar verilir. Pek acele hallerde derhal Genel İdare Kurulunun
tasvibini almak şartiyle İl idare Kurulu geçici olarak bu salâhiyeti
kullanabilir.
İşten el
çektirme parti içindeki bütün vazifelere de teşmil edilebilir.
Madde:
59. İl idare Kurulunun, işten el çektirme kakarından dolayı ilgililer Gene
idare Kuruluna Şikâyet edebilirler. Verilecek karar katidir.
Madde:
60. Kongrelerce seçilen yeni idare kuruluna, kurula ait defter, zabıt ve
dosyaların ve hesap ve mevcudun devrinden imtina veyahut tebliğ edilen işten el
çektirme kararına muhalefet edilmesi; 24 üncü maddenin a, d fıkraları mucibince
inzibat takibatını icabettirir.
MALÎ HÜKÜMLER
Madde:
61. Partinin gelirleri:
a. Parti
üyelerinden yılda 120 kuruştan az olmamak ve 120 lirayı geçmemek üzere alınacak
yaddım paralarından,
b. Partiye
yapılacak bağışlardan,
c. Piyango,
temsil, konser, müsamere, balo, güreş, koşu, gezi ve buna mümasil müsabaka ve
eğlenceler tertibi suretiyle elde edilecek paradan ;
ç. Takvim,
rozet, hüviyet varakaları hasılatından;
d. Bir
defaya mahsus olmak üzere Ankara’da ve diğer imkân görülecek mahallerde
yaptırılacak binalar için alınacak bağışlardan ibarettir.
Madde: 62. Ocak,
Bucak, ilce ve il gelirlerinden ne nisbetteki mikdarın üs kademeye verileceği,
her sene Genel idare Kurulu tarafından tesbit ve tamim olunur.
Madde:
63. Piyango ancak Genel idare Kurulunun müsaadesi ile yapılabilir. Müsaade
takdirinde o ilin hudutları dahiline münhasırdır. Temsil, konser, müsamere,
balo, güreş, koşu gezi ve mümasil müsabaka ve eğlenceler tertibi II İdare
Kurulunun müsaadesiyle ve onun mürakabesi altında yapılır.
Takvim, rozet,
hüviyet varakaları yaptırılması ve sattırılması münhasıran Genel İdare Kuruluna
aittir. Lüzumu takdirinde kılişe, kâğıt, defter ve emsali hazırlattırılıp
bedeli mukabilinde teşkilâta dağıtılarak münhasıran Genel idare Kuruluna
aittir.
Bu maddeye
muhalif hareket edilmesi 24 üncü maddenin a fıkrası mucibince disiplin
takibatını istilzam eder.
Madde:
64. Parti paraları banka olan yerlerde bankalarda durur, idare kurulu
başkan ve muhasip üyelerinin çift imzalariyle çekilir.
Yirmi beş liraya
kadar olan masraf, bilâhare kurulun kararı alınmak üzere, başkan ve muhasip üye
tarafından birlikte yapılabilir. Yirmi beş liradan fazla masrafın kurul kararı
ile yapılması lâzımdır.
İdare kurulu
başkan ve üyeleri kademelerinin masraflarından ve borçlarından; partinin mevcut
parasının, demirbaşlarının vesair eşyasının muhafazasından Partiye karşı
müteselsilen mesuldürler.
Madde:
65. Parti Genel idare kurulu partinin maksadına hadim olacak gayrimenkulü
iktisaba ve devir ve ferağa salâhiyettardır. Parti Genel İdare Kurulu parti
maksadına medar olmak üzere istikraz akd Ve bu salâhiyetini il idare
kurullarının teşmil edebilir.
Madde:
66. İdare kurulları, Genel idare Kurulu tarafından yapılacak muhasebe
talimatnamesi dairesinde hareket edeceklerdir.
PARTİ MECLİS
GRUBU
Madde:
67. Demokrat Parti programını tahakkuk ettirmekle mükellef olan partiye
mensup milletvekilleri, Demokrat Parti Meclis grubunu teşkil ederler.
Madde:
68. Demokrat Parti Meclis grubu mürettep üyelerin mutlak çoğunluğu ile
toplanır.
Madde:
69. Parti Başkanı, Milletvekili olduğu takdirde Parti Grubunun da tabiî
başkanıdir. Grubun ayrıca bir başkanı, bir ikinci başkanı ve yedi üyeden
mürekkep idare kurulu vardır. Grup idare kurulu başkanı, ikinci başkanı ve
üyeleri grup mensupları tarafından Meclisin her içtima devresi başında gizli
oyla seçilir. Grup idare kurulunda üyelerden biri kitabeti, diğer biri de hesap
işlerini görmeğe memur edilir. Grup idare kurulunun vazifesi gelecek içtima
devresi başına kadar devam eder.
Madde:
70. Tabiî başkan, grup başkanı veya ikinci başkanı, grup ve idare kurulu
içtimalarına baş' kanlık eder ve grubu temsil ederler. Grup işler inden mesul
olan grup idare heyetidir.
Madde:
71. Genel İdare Kurulunca lüzum görülen hallerde, grup idare veya umumi
heyeti, Genel İdare Kurulu ile müşterek toplantılar akdeder.
Madde:
72. Grup üyeleri, sayısı idare kurulunca tesbit edilecek ihtisas
komisyonlarına ayrılırlar. Her komisyon gizli oy ile içlerinden bir başkan ve
bir kâtip seçer.
Madde:
73. İdare kurulu, B. M. Meclisi faaliyetinin devamı müddetince en az haftada
bir defa ve başka zamanlarda lüzum görüldükçe toplantı yapar.
Madde:
74. idare kurulu, hesap durumu hakkında üç ayda bir gruba izahat verir.
Madde:
75. Mecliste herhangi bir mesele hakkında grup namına söz söylemek ve icab
ederse sözcüyü tâyin etmek idare kuruluna aittir. Müzakereler esnasında,
icabına göre, grup üyeleri grup sözcüsüne yardım eder.
Madde:
76. Her hangi bir mesele hakkında B. M. Meclisinde Gensoru yapılabilmesi
grup umumi heyetinin kararma bağlıdır. Sözlü sorular için soru verilmeden evvel
grup idare heyetinin mütalâasına müracaat olunur.
Madde:
77. İzinli olarak veya sair suretlerle Meclisten ayrılacak olan grup
mensupları önceden grup başkanından izin alırlar.
Madde:
78. Grup mensuplarının ihtisaslarına ve kendilerine tevdi edilen
vazifelere göre komisyonlarda ve Meclisin her içtimaında her mesele ile meşgul
olmaları ve müzakerelere iştirak eylemeleri ve Partiyi alâkadar eden hususlarda
hassas bulunmaları lazımdır.
Madde:
79. Grup üyeleri grup umumî heyeti kararları hilâfına hareket edemezler ve
oy veremezler. Müzakerelerde bulunmamak, kararlardan haber dar olmamak veya
müzakereler de aksi mütalâada bulunmuş olmak mazeret teşkil etmez.
Madde:
80. Her üye, umumi heyetçe kararlaştırılacak miktarda, grup idare kuruluna
aidat vermeğe mecburdur. Teberrüat da kabul olunur.
Madde:
81. Seksen ikinci maddede yazılı hareketlerde bulunan grup mensupları
hakkında idare kurulunun veya parti mensuplarının müracaatı üzerine tahkikat
yapmak ve inzibatî karar vermek üzere grup umumî heyeti tarafından gizli oyla
seçilmiş beş kişilik bir grup haysiyet divanı kurulur. Ayrıca iki yedek üye de
seçilir. Bu heyet içlerinden birini gizli oyla başkan seçer ve birine de
kitabet vazifesini verir. İdare kurulunun başkan ve üyeleri haysiyet divanına
seçilemezler. Heyet tam teşekkül etmedikçe karar verilemez. Aslî üyeden birinin
hastalık veya sair sebeplerle içtim ada bulunmaması halinde yedeklerden
alınacak üye ile haysiyet divanı teşekkül eder.
Grup haysiyet
divanı üye ve yedekleri her içtima devresi başında seçilirler. Vazifeleri
müteakip içtima devresi başına kadar devam eder.
Madde:
82. İnzibatî hükümlerin tatbikini gerektiren haller şunlardır:
a. Parti
grubunun şeref ve haysiyetini muhil hareketler,
b. Bu
fasılda yazılı hükümlere aykırı fiiller (grubu ilgilendirmeyen ve fakat Parti
program ve tüzüğüne aykırı bulunan hareketlerden dolayı inzibatî ceza tertibi
32 inci maddenin son fıkrasındaki divana aittir.)
Madde:
83. İnzibatî hükümler aşağıda yazılıdır:
a. Yazılı
dikkati çekme,
b. Geçici olarak
gruptan çıkarma.
Madde:
84. Haysiyet Divanının kararlarına karşı umumî heyete itiraz olunabilir.
Bu toplantıda Haysiyet Divanı Başkan ve üyeleri bulunabilir ve müzakereye
iştirâk edebilirler. Fakat oy veremezler. Seksen ikinci maddede yazılı haller
Haysiyet Divanı mensupları tarafından işlenirse bunlar hakkında tahkikat icrası
umumî heyetçe seçilecek dokuz kişilik hususî bir komisyona tevdi olunur.
GEÇİCİ HÜKÜMLER
Muvakkat
Madde: On üçüncü maddenin büyük kongreye seçilecek delegelerin beş binde
bir olmasına müteallik olan hükmü, bu Tüzüğün neşrinden sonra toplanacak ilk İl
kongrelerinden itibaren meri olacaktır.
Kezalik 38 inci
maddenin ilce ve il kongrelerine seçilecek delege adedi hakkındaki hükümleri,
bu Tüzüğün neşrinden sonra toplanacak ilk bucak ve ilce kongrelerinden itibaren
yürürlüğe girecektir.
SON MADDELER
Madde:
85. 10 Ocak 1947 tarihli tüzük hükümleri kaldırılmıştır.
Madde:
86. Parti müessislerinin isim, meslek ve oturdukları yer aşağıda
yazılıdır:
1. Celâl
Bayar, Eski Başbakan İstanbul Milletvekili, Meşrutiyet caddesi, Alevok Ap.
No. 5
2. Prof.
Dr. Fuat Köprülü, İstanbul Milletvekili, Atatürk Bulvarı No. Sil.
3. Refik
Koraltan, İçel Milletvekili, lsmetpaşa caddesi No. 58.
4. Adnan
Menderes, Kütahya Milletvekili, Kavaklıdere, Güven mahallesi, Güneş sokak
No.4
25.6.1949
İKİNCİ BÜYÜK
KONGRE MÜZAKERE USULLERİ
( İkinci Büyük
Kongrede 21.6.1949 da kabul edilmiştir.)
Madde:
1. Parti Başkanı kongre delegelerinin en gencinden iki kişiyle yoklama
yaptırarak ekseriyetin mevcudiyetini görünce kongreyi açtığını beyan ve
kongreye işarî rey ile evvelâ bir kongre başkanı seçilmesini teklif eder.
Seçilen başkan yerini işgal edince kongre, yine işarî rey ile iki ikinci başkan
ve 12 kâtip seçer.
Madde:
2. Başkanlar ile kâtipler kongre divanını teşkil ederler. Kongre divanı,
müzakereleri idare, kongrenin inzibatını temin, evrakı muhafaza, zabıtları
tanzim ile mükelleftir.
RAPORUN OKUNMASI
Madde:
3. Kongre Başkanı, ilk olarak Parti Başkanına, Genel İdare Kurulu raporunu
okumak üzere söz verir; rapor ya bizzat başkan veyahut Genel İdare Kurulu
Üyelerinden biri tarafından okunur.
KOMİSYONLAR
Madde:
4. Kongre, aşağıda gösterilen sayıda komisyonlar teşkil eder. Bunlardan
maada, işlerin mahiyetine göre ayrıca komisyonlar tertip ve teşkil olunabilir.
Bu komisyonlar
şunlardır:
a. Program
komisyonu
b. Tüzük
komisyonu
c. Hesap ve
bütçe komisyonu
d. Merkez
Haysiyet divanı kararlarına vukuu bulan itirazları tetkik komisyonu
e. İstekler
komisyonu
f. Ana
dâvalar komisyonu
Madde:
5. Her komisyon Demokrat Partinin İl teşkilâtı sayısınca birer üyeden
teşkil edilir. Her il delegeleri bu üyeyi aralarından seçerler.
Seçilenlerin
isimleri, derhal kongreye bildirilir.
Madde:
6. Her komisyon, kendine bir başkan bir ikinci başkan, bir sözcü ve iki
kâtip seçer. Bunlar, komisyonların divanım teşkil ederler. Divan, gündemi
tanzim eder. Bununla beraber koalisyon gündemine hakimdir. Başkan müzakereyi
idare ve inzibati temin eder.
Komisyonun
teşekkül nisabı mürettep üyenin üçte biridir. Komisyon, kendisine havale edilen
işlerin icabına göre, tâli ihtisas komisyonları teşkil eder. Komisyon her hangi
bir mevzuun Büyük kongrede izah ve müdafaasını üyelerden birine verebilir.
Koalisyon müzakerelerine her delege iştirak ile mütalâasını bildirebilir. Şu
kadar ki komisyonda üye olmıyanlar rey veremezler. Komisyon mazbataları, divan
tarafından imzalattır. Evrakın muhafazası kâtiplere mevdudur. Her komisyon
başkanı divanı teşkil edenlerin isimlerini ve tanzim ettikleri mazbataları
evrakı ile birlikte kongre divanına verir. Mazbata kongrede müzakere edilerek
kongrenin tasvibinden sonra katiyet kesbeder.
KONGRE
MÜZAKEREREKİNİN İDARESİ
Madde:
7. Büyük kongrede müzakereler gündemdeki sıraya göre cereyan eder. Kongre
gündemindeki sıranın değiştirilmesi veya bir meselenin gündeme alınması kongre
kararına bağlıdır. Söz isteyenlerin adım, soyadım ve delegesi bulduğu ili
beraber söylemesi lâzımdır.
Başkan,
toplantıyı açınca gündemi bildirir. İmkân varsa gündem bir gün evvel
delegelerin ittilama, muhtelif vasıtalarla ulaştırılır.
Madde:
8. Müzakereler söz isteği sırasiyle cereyan eder. Başkan, Parti Başkanı
ile Genel Kurul üyelerine ve komisyonlar başkam ile Sözcülerine söz verir.
KONGRE ZABITLARI
Madde:
9. Kongrenin hitamında kongreye taallük eden bütün evrak ve zabıtlar
kongre başkanı tarafından, Parti Başkanlığına, bir müfredat pusulası ile teslim
edilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder